Rekordy i Osobliwości Karpacza – Karpacz.pl

Naszym wspaniałym karpaczanom chciałbym przypomnieć w jak uroczym i niesamowitym miejscu mieszkamy. Dzięki Panu Ryszardowi Rzepczyńskiemu powstał artykuł na oficjalnej stronie Miasta Karpacza, który zdecydowałem się przytoczyć w całości, a jeśli ktoś woli oryginał to znajdzie go tutaj. O niektórych osobliwościach, przyznam się bez bicia, nie wiedziałem, dlatego tym bardziej chylę czoło przed Naczelnym Kontrolerem Rekordów Sudeckich.

Towarzystwo Kontroli Rekordów Niecodziennych

9 września 2000 roku powstało Towarzystwo Kontroli Rekordów Niecodziennych. Celem tej organizacji jest od samego początku udowodnienie tezy, iż Polacy to nie ponuracy i swój humor mają. Od razu zaczęto zbierać informacje o wszystkich niezwykłych, ciekawych, interesujących ludziach, wydarzeniach, rzeczach… i 5 kwietnia 2001 roku w Katowicach ponad stu dziennikarzy uczestniczyło w największej konferencji prasowej książki „Polskie rekordy i osobliwości 2001”. Jest to pierwsza polska encyklopedia, gdzie w poszczególnych rozdziałach znalazło się ponad kilkaset ciekawostek w ten szczególny barwny sposób opisujących na szarą rzeczywistość.
Dlatego, w porozumieniu z Towarzystwem Rekordów Niecodziennych i Osobliwości rozpoczęliśmy wielką akcję zbierania i opisywania wszelkich karpaczańskich kuriosów.
A oto kilka już ustanowionych rekordów, zatwierdzonych osobliwości, a także propozycji nowych karpaczańskich niezwykłości.

Najbliższa niebu kaplica

Na najwyższej górze Sudetów- Śnieżce znajduje się kaplica św. Wawrzyńca, która po kilkunastu latach budowy została poświęcona w sierpniu 1681 roku. Jest to najwyżej położony, czynny obiekt sakralny w Polsce, jak również najwyżej położony zabytek sztuki barokowej naszego kraju. Co roku w dniu św. Wawrzyńca, 10 sierpnia, odbywa się na wysokości 1602 m n.p.m. uroczysta Msza Św., a co jakiś czas młodzi ludzie decydują się na zawarcie związku małżeńskiego na szczycie Śnieżki. Ostatni ślub odbył się jesienią 2000 roku.

Niezwykła katastrofa budowlana

Karkonosze są jedynym w Sudetach pasmem górskim, gdzie zimą istnieje zagrożenie lawinowe. Do najniebezpieczniejszych miejsc należ kotły polodowcowe. W jednym z nich, w Kotle Łomniczki wzniesiono w roku 1901 schronisko, które zostało jeszcze przed uruchomieniem zniszczone. 31 marca 1902 roku z krawędzi Kotła Łomniczki zeszła potężna lawina niszcząc dokładnie nowopowstały obiekt. Jest to chyba jedyna tego typu katastrofa budowlana jaka zdarzyła się w polskich górach.

Utonięcie na 1400 m n.p.m

Latem roku 1828 na Równi pod Śnieżką utonął w tutejszych torfowiskach leżących około 1400 m n.p.m. polski student z Warszawy Józef Odrowąż-Pieniążek. Jest to niezwykły przypadek utonięcie, które miała miejsce tak wysoko. Żaden Polak nie zginął w ten sposób 1400 m n.p.m. O całym zdarzeniu przypomina tablica pamiątkowa znajdująca się w Kaplicy św. Wawrzyńca na Śnieżce.

Największe gołoborze

Jedne z najliczniej występujących gołoborzy znajdują się na obszarze Karkonoszy. Na północnych zboczach Śnieżki i Czarnego Grzbietu nagromadzony materiał skalny tworzy z granitu i łupków łyszczykowych do granicy kosówki niczym nie porośnięte rumowisko skalne. Jest to największe gołoborze w Polsce.

Niezwykły zegar słoneczny

Na krawędzi Karkonoszy, na wysokości około 1400 m n.p.m. znajduje się grupa skalna zwana Słonecznikiem. Dla mieszkańców podkarkonoskiej wsi Borowice był to od zawsze doskonały, naturalny zegar słoneczny. Z położenia Słońca względem Słonecznika, można z dużą dokładnością określić czas. Jest to zatem najwyżej położony, naturalny zegar słoneczny w Polsce.

Największa wichura

W listopadzie 1967 roku nad Karkonoszami rozszalały się żywioły. Wiatr wiejący z szybkością dochodzącą niekiedy do 200 km/h zniszczył 700 000 drzew czyli 300 000 m3 drewna, tyle ile wówczas uzyskiwano w efekcie kilkuletniego wyrębu. Dość dodać, iż w nadleśnictwie Śnieżka w ciągu dwóch dni po ciosami huraganu padło 340 ha lasu.

Zjazd jakich mało

W roku 2000 odbył się w Karpaczu VI Zjazd na Bele Czym. Zgromadził on jak zawsze rekordową liczbę uczestników i widzów. Kilkadziesiąt dziwnych pojazdów i konstrukcji na stoku w centrum miasta u stóp Śnieżki walczyło o wysoką nagrodę. Punktowana byłą przede wszystkim fantazja i pomysłowość konstruktorów. Wszystkich ograniczała tylko jedna zasada, pojazd sam musiał posiadać hamulec oraz cało dojechać do mety.

Górscy obrońcy granic

W Karkonoszach znajduje się najwyżej położony obiekt militarny w Polsce. Na Przełęczy pod Śnieżką. na wysokości ok. 1400 metrów wybudowano w latach 1921-1922 schronisko nazwane Śląskim Domem, Znajduję się tam bufet turystyczny jak również najwyżej położona w Polsce stała placówka Straży Granicznej, której własnością jest cały obiekt. W pobliżu znajduje się turystyczne przejście graniczne z Republiką Czeską.

Trzy sądy w jednym mieście

Na terenie miasta Karpacza przed wiekami istniało kilka wsi. W niektórych z nich funkcjonowały karczmy sądowe. Obecnie Karpacz jest jedynym miastem w Polsce posiadającym trzy karczmy sądowe, które przetrwały do naszych czasów i są wykorzystywane jako hotel, pensjonat i restauracja.

Pozorna noc polarna

Na terenie miasta Karpacza znajdują się Budniki. Niegdyś na tej śródgórskiej polanie na wysokości 900-930 m n.p.m. istniała osada, której mieszkańcy w zimie pozbawieni byli widoku słońca, ponieważ zabudowania znajdujące się w głębokim leju były przez cały dzień w cieniu rzucanym przez Kowarski Grzbiet. Dlatego rok rocznie uczniowie z miejscowej szkoły obchodzili święto powitania i pożegnania słońca.

Pieniny w centrum miasta

Rzeka Łomnica jest typową górską rzeką, mającą źródła na wysokości około 1400 m n.p.m, przepływając przez Karpacz malowniczymi kaskadami. W pobliżu ulicy Nadrzecznej gwałtownie zmienia swój bieg tworząc malowniczy przełom i kilkumetrowy wodospad. W ten sposób Karpacz stał się jedynym miastem w Polsce posiadającym w swoim centrum przełom rzeki.

Wikingowie w Karkonoszach

W Karpaczu Górnym znajduje się jedyny w Europie, poza Skandynawią, drewniany kościółek romański pochodzący z przełomu XII/XIII wieku.
Został on w całości w I poł. XIX wieku przeniesiony z Norwegii do Karpacza Górnego. W świątyni znajdują się portale bogato zdobione motywami roślinnymi i zwierzęcymi oraz pismem runicznym, a także kolumny, które miały niegdyś być masztami w słynnych łodziach wikingów.

Niezwykli rzemieślnicy

W Karpaczu działał słynny w całej Europie cech zielarzy, zrzeszający 30 mistrzów tego fachu. Z rosnących w Karkonoszach ziół, roślin a także preparatów zwierzęcych i chemicznych karpaczańscy laboranci wytwarzali około 200 różnego rodzaju medykamentów sprzedawanych na całym naszym kontynencie, od Petersburga po Londyn. Ostatni karpaczański mistrz tego niezwykłego cechu rzemieślniczego August Zoelfel zmarł w roku 1884.

Tragarze lektyk na start

Od XVII wieku istnieje tradycja wnoszenia na Śnieżkę turystów. 4 sierpnia 2000 roku tragarze lektyk wrócili pod Śnieżkę, w Karpaczu odbyły się Tragaria czyli I Mistrzostwa Tragarzy Lektyk. Na starcie wielkiej Parady Lektyk stanęło 16 załóg, spośród których wybrano najbardziej fantazyjną, a następnie rozegrano: Wyścig Australijski tragarzy lektyk, Mistrzostwa Grupy Karkonoskiej GOPR, Wyścig radnych miasta Karpacza pod hasłem „my naszych wyborców nosimy na rękach”. Tragowanie było przednie.

Wiatrak w chmurach

W 1924 roku na Równi pod Śnieżką, nieopodal Śląskiego domu zbudowano elektrownie wiatrową, która produkowaną przez siebie energią elektryczną miała zasilać pobliskie schronisko. Ten niezwykły obiekt przemysłowy zbudowany na wysokości 1400 m n.p.m. przetrwał w górskich trudnych warunkach tylko kilka miesięcy. Silnie wiejące karkonoskie wiatry, zapewne za sprawą tutejszego władcy Ducha Gór zdmuchnęły wirnik wraz z umocowanymi na nim łopatkami wprost do Kotła Łomniczki. Tak się zakończyła historia jednej, czy też jedynej tak wysoko wybudowanej w Europie elektrowni wiatrowej.

Najwyżej położona ulica w Polsce

O miano najwyżej położonej ulicy w Polsce stara się od dłuższego czasu ulica Na Śnieżkę w Karpaczu. Bierze ona swój początek w Karpaczu Górnym na wysokości 830 m n.p.m. i przez prawie cały czas biegnąc w Karkonoskim Parku Narodowym dociera na sam szczyt Śnieżki osiągając wysokość 1602 m n.p.m. Droga jest dostępna wszelkiego rodzaju pojazdom, od osobowych do ciężarowych, o ile posiadają stosowne zezwolenia do poruszania się po KPN. Najwyżej położona ulica w Polsce może się poszczycić nie byle jakim wynikiem 768 m różnicy wzniesień.

Największa tragedia polskich gór

20 marca 1968 roku w piękny, słoneczny dzień grupa turystów została przysypana w Białym Jarze przez lawinę. Lawinisko miało 750 metrów długości, średnio 80 metrów szerokości i na czole grubość śniegu wynosiła 24 metry. Pod prawie 50.000 tonami śniegu znalazło śmierć 19 osób. Była to największa tragedia jak się zdarzyła w polskich górach. Jeszcze raz się okazało że gór, nawet takich jak Karkonosze nie wolno nie lekceważyć.

Symboliczny Cmentarz Ofiar Gór

Już od 15 lat w Kotle Łomniczki znajduje się symboliczny cmentarz ofiar gór. Na pamiątkowych tablicach umieszczono nazwiska osób związanych z Karkonoszami, którzy zginęli w górach. Jest to jedyny w Polsce tego typu obiekt znajdujący się na terenie ścisłego rezerwatu Karkonoskiego Parku Narodowego, tuż przy czerwonym przy wyjściu z kotła. Wykonany według projektu znanego karpaczańskiego plastyka Leszka Leguta krzyż jest wiecznym symbolem pamięci żywych, o tych co już nigdy nie będą chodzić górskimi szlakami.

Cech Tragarzy Lektyk z Karpacza

5 kwietnia 2001 roku Tomasz Dobiecki i Ryszard Rzepczyński radni z Karpacza na zaproszenie Towarzystwa Kontroli Rekordów Niecodziennych podczas promocji niezwykłej książki „Polskie rekordy i osobliwości 2001” zaprezentowali po raz pierwszy na Górnym Śląsku sztukę tragowania pasażerów. Była to również pierwsza oficjalna prezentacja Cechu Tragarzy Lektyk Miasta Karpacza. Ta niezwykła i jedyna w swoim rodzaju organizacji liczy bowiem tylko dwóch członków, którzy chcąc wskrzesić stara karkonoską tradycje tragowania ludzi po górach przygotowują różnego rodzaju pokazy sztuki tragarskiej oraz pomagają w organizowaniu TRAGARII czyli Mistrzostw Tragarzy Lektyk. Od czasu do czasu ustanawiają również rekordy w tragarskich konkurencjach. Na przykład udało im się podnieść i przenieść Pierwszego Kucharza Rzeczypospolitej pana Maćka Kuronia /161 kg/.
Rekord Polski w tragowaniu dzieci w Centrum Pneumonologii Dziecięcej w Karpaczu 1.06.2001. 1 czerwca dla uczczenia Międzynarodowego Dnia Dziecka kilkadziesiąt dzieci przebywających na leczeniu w CPDz w Karpaczu rozpoczęło próbę Bicia Dziecięcego Rekordu Polski w Tragowaniu Pasażerów. Przez 15 minut chore miedzy innymi na astmę dzieci w specjalnie przygotowanych lektykach nosiły swoich kolegów i koleżanki po wyznaczonej torzee. Podczas kwadransa udało się utragować 784 kg kolegów i koleżanek.Następnie do próby ustanowienia Rekordu Polski w Tragowaniu Dzieci stanęli pracownicy CPD. Grupa kilkudziesięciu lekarzy, nauczycieli, wychowawców, pielęgniarek, rehabilitantów, pracowników technicznych tragowała małych pacjentów przebywające w CPD i w pocie czoła walczyła o ustanowienie nowego rekordu Polski w noszeniu dzieci na rękach, zgodnie z hasłem „my nasze dzieci nosimy na rękach”. Po 30 minutach przeniesionych zostało 1897 kg dzieci na tej samej trasie.

Anomalia grawitacyjna w Karpaczu

Od kilkudziesięciu lat w Karpaczu na ulicy Strażackiej dzieją się cuda. Na pewnym odcinku drogi dochodzi do niezwykłego zjawiska, samochody czy też woda przemieszczają się same pod górę. Badania przeprowadzone w tym miejscu potwierdzają istnienie strefy anomalii, w której grawitacja jest mniejsza o 4 %.

Najwyżej położony urząd w Polsce

Do tej pory za najwyżej położony urząd miejski w Polsce uważano siedzibę władz Boguszowic Gorców. Ostanie badania Kontrolera Rekordów Sudeckich wykazały że Urząd Miejski w Karpaczu leżący na wysokości 615 m n.p.m odebrał palmę pierwszeństwa swojemu sudeckiemu koledze. W budynku znajdującym się przy ulicy Konstytucji 3 Maja 54 od roku 1945 funkcjonują władze miasta. Pierwszym wówczas jeszcze wójtem był Stanisław Stępowski, obecnie władzę burmistrza sprawuje Bogdan Malinowski.

Naczelny Kontroler Rekordów Sudeckich
Ryszard Rzepczyński